جایگاه آذربایجان در سیا ست خارجی جمهوری اسلامی ایران

در قفقاز جنوبی، کشوری که ایران با آن طولانی ترین مرزها را دارد آذربایجان است. علاوه بر این آذربایجان تنها جمهوری قفقاز جنوبی است که در کنار دریای خزر واقع شده و مرزهای مشترک دریایی با ایران دارد. هر دو کشور به لحاظ تاریخی و فرهنگی و مذهبی، اشتراکات فراوانی دارند. اکثریت مردم دو کشور شیعه هستند. وجود مشترکات می باید روابط نزدیکی را میان دو کشور به وجود می آورد. در حالیکه این گونه نیست. در ده سال گذشته روابط دو کشور با بی اعتمادی همراه بوده است و می توان گفت که در سطح پایینی قرار داشته است. تأثیر شرایط خارجی بر این روابط بسیار زیاد است. با توجه به این چشم انداز، بررسی روابط ایران و آذربایجان برای درک سیاست ایران در آذربایجان دارای اهمیت است. اختلافات ایدئولوژیکی عمیقی بین تهران و باکو وجود دارد. آذربایجان یک کشور با اکثریت شیعه است، ولی دولت آذربایجان یک دولت سکولار است، در حالی ایران یک جمهوری اسلامی است. در عرصه بین المللی، باکو به دنبال پیوندهای نزدیکتری با غرب بوده است و متمایل به ناتو است و در حال گسترش روابط خود با ایالات متحده است و روابط خوبی نیز با اسرائیل دارد و خود را به ترکیه بسیار نزدیک حس می کند. به همان اندازه که آذربایجان به غرب علاقه مند است، ایران از آن متنفر است و در یک بلوک ضدآمریکایی قرار می گیرد. و پی گیری سیاستی ضداسرائیلی و حمایت از حقوق فلسطینی ها، سیاست خارجی ایران را تشکیل می دهد. به دلیل این اختلاف نظرها، دو کشور، دو راهبرد جداگانه را در پیش گرفته اند. علاوه بر اختلافات ایدئولوژیکی، ایران و آذربایجان اختلافات دیگری نیز در زمینه ی بهره برداری از منابع دریای خزر دارند. سیاست خارجی آذربایجان و همچنین روابط دیپلماتیک این کشورها تحت الشعاع مسائل مختلف می باشد روابط ایران با جمهوری آذربایجان نیز تحت الشعاع سیاستهای ایالات متحده امریکا در مورد ایران بوده است .جمهوری آذربایجان تحت فشار ایالات متحده،سهم پنج در صدی ایران از کنسرسیوم بین المللی استخراج نفت آذربایجان را لغو و آن را به ترکیه واگذار کرد. چرا که آذربایجان در یکی از خطوط مقدم تلاشهای ایالات متحده برای مهار ایران است. علاوه بر این جمهوری آذربایجان در رویارویی با فشار شدید ایران ، روابط دوستانه را با اسرائیل تعقیب می کند موافقنامه نظامی میان آمریکا و آذربایجان نیز در ادامه روند فوق می باشد.برسی های انجام شده نشانگر آن است که عامل اصلی که باعث شده جمهوری آذربایجان از جایگاه خوبی درسیاست خارجی ایران برخوردار نباشد موضوع دخالت های آمریکا وپیروی هیات حاکمه جمهوری آذربایجان از آنها است.